بازگشت به رویای ریگان

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از طرح «گنبد طلایی» با بودجه‌ای ۱۷۵ میلیارد دلاری که بلندپروازانه‌ترین پروژه دفاعی آمریکا لقب گرفته، رونمایی کرد

نویسنده:

مترجم:

​​​​​​​

طرح جدید دفاع موشکی آمریکا موسوم به «گنبد طلایی» که توسط دونالد ترامپ معرفی شده، بازتابی از پروژه بلندپروازانه «جنگ ستارگان» است که در دهه ۱۹۸۰ توسط رونالد ریگان مطرح شد. همانند آن پروژه که هدفش مقابله با تهدیدات موشکی شوروی بود، گنبد طلایی نیز با وعده مقابله با هر نوع تهدید، از موشک‌های بالستیک تا حملات فضایی، تلاش دارد تصویر امنیت مطلق را القا کند. به گفته وزیر دفاع آمریکا، فناوری‌هایی که ریگان در آن زمان تنها رؤیای تحقق‌شان را داشت، اکنون در خدمت پروژه ترامپ قرار گرفته‌اند. پروژه ریگان که به طور رسمی «ابتکار دفاع استراتژیک» (Strategic Defense Initiative - SDI) نام داشت، در سال ۱۹۸۳ توسط رونالد ریگان، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، معرفی شد. هدف اصلی این پروژه، ایجاد یک سپر دفاعی فضامحور بود که بتواند با استفاده از فناوری‌های نوظهور، موشک‌های بالستیک هسته‌ای شوروی را در فضا رهگیری و نابود کند، پیش از آن که به خاک آمریکا برسند.
سامانه‌ای با کارکرد چهارمرحله‌ای
گنبد طلایی قرار است هر حمله موشکی را در یکی از چهار مرحله حیاتی شناسایی و متوقف کند: پیش از پرتاب، در مرحله اولیه پرواز، در میانه مسیر و پیش از اصابت. برای این هدف، ساخت و استقرار ناوگانی از ۴۰۰ تا هزار ماهواره نظارتی و حدود ۲۰۰ ماهواره مسلح به لیزر یا موشک‌های رهگیر در نظر گرفته شده است. بر اساس گزارش‌ها، این سامانه تنها متکی بر فناوری زمینی نیست، بلکه شامل دفاع فضایی نیز می‌شود، مفهومی که هنوز نه از نظر فنی و نه از نظر حقوق بین‌المللی تثبیت نشده است.
هزینه نجومی، سود انحصاری
در حالی‌ که ترامپ رقم نهایی پروژه را ۱۷۵ میلیارد دلار اعلام کرده، دفتر بودجه کنگره هشدار داده هزینه اجزای فضایی این طرح طی ۲۰ سال آینده ممکن است به بیش از ۵۴۲ میلیارد دلار برسد. با وجود این برآوردهای سنگین، ترامپ وعده داده همه اجزای سامانه در خاک آمریکا و با همکاری شرکت‌های داخلی ساخته خواهد شد. در میان شرکت‌های مطرح، نام اسپیس‌اکس (متعلق به ایلان ماسک) در کنار پالانتیر و آندوریل برای ساخت این سامانه شنیده می‌شود؛ ترکیبی که نگرانی‌هایی را نسبت به شفافیت روند مناقصه و تمرکز قدرت در دست شرکت‌های خاص برانگیخته است.
مشارکت کانادا، تردید دموکرات‌ها
اگرچه ترامپ اعلام کرده کانادا خواهان مشارکت در پروژه است، بسیاری از قانون‌گذاران دموکرات در داخل آمریکا نسبت به ابعاد اجرایی، هزینه‌های غیرشفاف  و تبعات راهبردی این طرح ابراز نگرانی کرده‌اند. هنوز معلوم نیست چه نهادی مسئول مستقیم ساخت سامانه خواهد بود و شواهد نشان می‌دهد طرح از نظر قانونی و مالی با موانع جدی روبه‌روست. ضمن این که حضور شرکت‌هایی مانند اسپیس‌اکس در چنین پروژه‌ای ممکن است تضاد منافع و تمرکزگرایی بی‌سابقه‌ای در صنایع دفاعی آمریکا به‌وجود آورد.
گنبدی برای کدام تهدید؟
نکته کمتر گفته‌شده درباره «گنبد طلایی» این است که برخلاف «گنبد آهنین» رژیم صهیونیستی که بر تهدیدهای کوتاه‌برد از گروه‌های شبه‌نظامی تمرکز دارد، سامانه آمریکایی بیشتر بر تهدیدهای فرضی و آینده‌نگرانه مانند حمله فضایی یا موشک‌های مافوق‌صوت متمرکز شده؛ تهدیدهایی که تحقق آن‌ها نه قطعی است و نه نزدیک. به‌همین دلیل، برخی تحلیل گران معتقدند این پروژه بیش از آن که پاسخ به یک نیاز نظامی واقعی باشد، ابزاری برای بهره‌برداری سیاسی ترامپ در کارزارهای تبلیغاتی سیاسی و اثبات «استثناگرایی فناورانه» آمریکاست. طرح «گنبد طلایی» ترامپ، بیش از آن که نشانه‌ای از درک واقع‌بینانه تهدیدهای امنیتی باشد، تلاشی است برای احیای ایده‌های شکست‌خورده گذشته در قالبی تبلیغاتی و پرهزینه. با وجود ادعاهای جسورانه، این پروژه با ابهاماتی جدی از منظر فناوری، شفافیت مالی و پیامدهای ژئوپلیتیکی مواجه است. در واقع، بلندپروازی ترامپ ممکن است نه یک سپر دفاعی، بلکه پاشنه آشیل تازه‌ای برای آمریکا باشد.
10 صفحه اول