زیر پوست سفر شهباز

ایران و پاکستان برای عبور از سطح کنونی روابط و ارتقای آن بیش از هر زمان دیگری به اراده ای متفاوت از اکنون نیاز دارند  تا امنیت و اقتصاد در مرزهای دو کشور تامین شود

نویسنده: سیدمحمدمهدی هاشمی

مترجم:



محمد شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان عصر روز گذشته در راس هیئتی بلندپایه وارد تهران شد و مورد استقبال اسکندر مومنی، وزیر کشور قرار گرفت و سپس برای دیدار با مسعود پزشکیان و برگزاری مراسم استقبال رسمی، راهی مجموعه سعدآباد شد.شهباز شریف پیش از انجام این سفر، در اسلام‌آباد اعلام کرد که هدف اصلی سفرش به تهران قدردانی از مواضع صلح‌جویانه ایران در طول درگیری‌های اخیر پاکستان و هند است علاوه بر این نخست‌وزیر پاکستان اظهار امیدواری کرده بود که حجم تجارت دوجانبه بین دو کشور از ۳ میلیارد دلار فعلی به ۱۰ میلیارد دلار برسد. مهدی سنایی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور اسلامی ایران هم درباره محورهای سفر شهباز شریف به ایران گفته «روابط اقتصادی بین دو کشور، طرح انتقال گاز بین ایران و پاکستان و بررسی پایانه‌های مرزی و تقویت روابط تجاری در مرزها» در دستور کار دیدارهای نخست‌وزیر پاکستان در تهران قرار دارد.اهمیت روابط دو کشور ایران و پاکستان را به سادگی می توان در ادبیات مسئولان دو کشور جست و جو کرد. این دو کشور در شرایطی همواره دوست و برادر خطاب می شوند که مشترکات عمیق تاریخی، مذهبی و فرهنگی محور نزدیکی دو ملت ایران و پاکستان بوده است. روابط میان ایران و پاکستان را می توان در دو بعد کلی و مهم امنیتی و اقتصادی مورد بررسی قرار داد که از مهم ترین سرفصل های سفر نخست وزیر پاکستان به ایران نیز هستند.
ابعاد اقتصادی همکاری دو کشور
ایران و پاکستان 900 کیلومتر مرز مشترک با یکدیگر دارند و علاوه بر این همسایگی زمینی، مرز میان دو کشور در شمال دریای عمان نقطه اتصال بنادر استراتژیک و مهم گوادر و کراچی از سوی پاکستان و چابهار از سوی ایران است. این زیرساخت های استراتژیک مرزی در این سال ها باعث شده که پاکستان در میان 5 کشور با بیشترین حجم واردات کالا از ایران قرار بگیرد و تراز تجاری میان دو کشور هم به نفع تهران باشد. با تمام این اوصاف اما نگرانی های امنیتی در مرزهای میان دو کشور و تحریم های آمریکا بر ایران مهم ترین دلایلی بوده اند که دو کشور را از رسیدن به حجم قابل قبولی در تجارت بازداشته اند. خوب است بدانید که حجم تجارت ایران و پاکستان در چهار ماه ابتدایی سال ۱۴۰۳ بیش از یک میلیارد دلار بوده که گرچه با رقم هدف‌گذاری شده (۲میلیارد) تفاوت دارد اما دو کشور برای ارتقای آن برنامه‌هایی هم در دست اقدام دارند. برنامه هایی که در صدر مذاکرات میان پزشکیان و شهباز شریف خواهد بود. دو مورد از مهم ترین موضوعات برای توسعه روابط اقتصادی دو کشور که نیاز به پیگیری دارند ایجاد و گسترش بازارچه‌های مرزی و از سرگیری پروژه انتقال خط لوله گاز از ایران به پاکستان و هند است. بازارچه‌های مرزی میان دو کشور مانند پیشین–مند، ریمدان–گبد و کوهک–چدگی برای تقویت تجارت رسمی و کاهش قاچاق میان دو کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. برای مثال مرز ریمدان در حدود 120 کیلومتری چابهار به دلیل موقعیت استراتژیک خود به صورت مستقیم با بنادر مهمی از پاکستان چون گوادر و کراچی، ارتباط داشته و ظرفیت ویژه‌ای برای افزایش صادرات، تسهیل واردات و جذب گردشگران خارجی دارد. اهمیت این بازارچه‌ها برای دو طرف آن اندازه است که برنامه‌ریزی‌ها برای ایجاد تعداد بیشتر آن‌ها در حال انجام است.۱۶ سال پیش در چنین روزهایی (خرداد ۸۸) ایران و پاکستان تصمیم گرفتند قراردادی را امضا کنند که بتواند موضوع انرژی را در شبه‌قاره پرجمعیت هند حل کرده و به نوعی نشانه دوستی و رفع تنش میان سه کشور و به ویژه هند و پاکستان باشد. کلنگ احداث این خط لوله که خط لوله صلح نامیده شد در اسفند سال ۹۱ در حالی در مرز ایران و پاکستان زمین زده شد که قرار بود خط لوله ۱۱۰۰ کیلومتری از عسلویه تا ایرانشهر احداث شود، به رغم این که ایران به قرارداد عمل کرد اما پروژه در خاک پاکستان متوقف شد. این توقف در اثر فشارهای خارجی، انصراف هند و برخی ملاحظات عجیب اسلام‌آباد متوقف ماند تا سال گذشته که زمزمه‌های اجرای آن بار دیگر در فضای رسانه‌ای منتشر شد. 
ابعاد امنیتی همکاری دو کشور
سابقه همکاری های میان ایران و پاکستان به سال ها قبل و عضویت دو کشور در پیمان سنتو بازمی گردد اما مهم ترین وجه همکاری های امنیتی تهران و اسلام آباد می تواند در مبارزه با تروریسم در مرزهای دو کشور خلاصه شود. برقراری امنیت در مرزهای دو کشور نه تنها می تواند به عنوان ضامن تحرکات اقتصادی دو کشور عمل کند، بلکه می تواند باعث کاهش هزینه های سیاسی و اجتماعی نیز در مناطق مرزی دو کشور شود. از یاد نبریم که پاکستان در داخل خاک خود همواره در حال دست و پنجه نرم کردن با تروریسم     بوده و هست و در مواردی این مشکلات تبدیل به معضلاتی برای ایران هم شده است. دیوارکشی مرز دو کشور که توسط نیروهای مسلح در حال انجام است نه تنها در جهت کاهش مسائل امنیتی ایران تاثیرگذار خواهد بود، بلکه دست طرف پاکستانی را هم برای حل این مشکلات در داخل خاک خود بازتر خواهد کرد. در این سفر عاصم منیر فرمانده ارتش پاکستان نیز شهباز شریف را همراهی می کند که همین نکته مشخص می کند که یکی از مهم ترین محورهای گفت و گو میان دو کشور مباحث امنیتی خواهد بود.باید در نظر داشت که با توجه به عضویت هر دو کشور در سازمان همکاری شانگهای و اکو در کنار علاقه مندی حضور در ایران در پروژه‌های بزرگ پاکستان همچون کریدور اقتصادی چین–پاکستان (CPEC) و طرح کمربند- راه پکن نه تنها ایجاد همکاری در جمیع این موارد را راحت تر خواهد کرد، بلکه در سایه این همکاری ها و روابط سازنده هدف‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در حجم تجارت دوجانبه در ۵ سال آینده را می توان هدفی در دسترس دانست.
10 صفحه اول