چالش اصلاح قانون و بازی تحریم

نویسنده: سیدرضا قزوینی غرابی

مترجم:


احزاب و گروه‌های مختلف سیاسی عراق خود را برای برگزاری انتخابات پارلمانی ششم در ۱۱نوامبر ۲۰۲۵ آماده می‌کنند. جناح‌بندی پیش و پس از انتخابات درواقع ترسیم‌کننده نقشه سیاسی کشور برای یک دوره انتخاباتی است. در حال حاضر موضوع تعدیل قانون انتخابات و تحریم مشارکت انتخاباتی توسط سید مقتدی صدر را می‌توان از برجسته‌ترین مسائل متعلق به انتخابات پیش رو دانست. چندی پیش توافق شده بود که ارکان شکل‌دهنده چارچوب هماهنگی شیعیان، هر کدام جداگانه در انتخابات شرکت کنند و پس از آن بار دیگر به یکدیگر بپیوندند. لیکن اعلام خبر تشکیل یک ائتلاف جدید در ۳۰ اردیبهشت با عنوان الإعمار و التنمیة (آبادانی و توسعه) نشان داد که تعدادی از شخصیت‌های چارچوب هماهنگی به ریاست السودانی، نخست‌وزیر و رئیس جریان فراتین، ذیل این ائتلاف وارد انتخابات خواهند شد. فالح الفیاض رئیس هیئت حشد الشعبی یکی از بارزترین ارکان این ائتلاف هفت گانه است. ایاد علاوی نخست وزیر اسبق عراق و شخصیت‌های شناخته شده‌ای مانند احمد الاسدی و محمد الصیهود نیز از دیگر رهبران این ائتلاف نوپا هستند. در غیاب صدر، السودانی را می‌توان بارزترین تهدید برای چارچوب هماهنگی دانست. مالکی با اطلاع از این موضوع تلاش می‌کند با موضوعاتی مانند اصلاح قانون انتخابات شانس وی را برای پیروزی قابل توجه کم رنگ کند. وضعیت آرایش سیاسی در خصوص احزاب سنی نیز محل گمانه‌زنی است. به نظر می‌رسد تقدم و عزم، همچنان بزرگ‌ترین تشکل‌های سیاسی بیت سنی باشند. حلبوسی، رهبر تقدم و رئیس برکنار شده پارلمان که اخیراً از اتهامات وارده تبرئه شده، مدتی است که پرقدرت وارد شده و اعلام کرده که از بغداد نامزد خواهد شد. موضوعی که می‌تواند به بسیج بخش‌های فراوانی از سنی‌ها در بغداد برای پشتیبانی از وی بینجامد. ائتلاف رهبری یکپارچه سنی در ژانویه ۲۰۲۵ از کنار هم قرار گرفتن تعدادی رهبر سنی مانند مشهدانی، سامرائی، خنجر و الجبوری شکل گرفت اما به نظر نمی‌رسد قرار باشد روندی انتخاباتی را طی کند. وضعیت کردها نیز به همین شکل است. حزب دمکرات کردستان (پارتی) و اتحادیه میهنی کردستان (یکیتی) همچنان ارکان اصلی انتخابات در اقلیم شمالی عراق هستند. «جنبش نسل جدید» که انتظار می‌رود مورد توجه بیشتر قرار بگیرد، احزاب اسلام‌گرا و «جنبش تغییر» از جمله گروه‌ها و احزاب حاضر در انتخابات خواهند بود. به طور معمول تقریباً در هر دوره پارلمانی، قوانین انتخاباتی عراق دستخوش تغییر شده‌اند. از سال ۲۰۰۴ تاکنون حداقل ۶ اصلاح اساسی متوجه قوانین انتخاباتی عراق شده است. برای انتخابات ۲۰۲۵ نیز بار دیگر موضوع تعدیل قانون انتخابی به طور جدی توسط برخی احزاب مورد حمایت قرار گرفته است. نوری مالکی رهبر حزب الدعوه و ائتلاف دولت قانون را می‌توان پرچم‌دار اصلی موافقان طرح دانست. منتقدان و مخالفان اصلاح قانون می‌گویند هدف از طرح موضوع، نگرانی چارچوب هماهنگی از صعود پرقدرت السودانی و قوای کوچک‌تر شیعی و مستقل‌هاست. برآیند کلی نشان می‌دهد با توجه به حجم اختلافات بر سر اصلاح قانون، فرصت اندک باقیمانده و همچنین تشکیل نشدن جلسات پارلمان به دلیل نرسیدن به حد نصاب، افق چندان روشنی برای موافقان اصلاح به خصوص دولت قانون وجود ندارد. تلاش مالکی برای اصلاح قانون انتخابات در حالی صورت می‌گیرد که خصم سیاسی او یعنی مقتدی صدر همچنان بر موضع خود برای تحریم انتخابات اصرار دارد. مواضع صدر در خصوص مشارکت در فرایند سیاسی مواضعی زیگزاگی بوده است. 
10 صفحه اول