​​​​​​​

توفان‌های خورشیدی قدرتمندی که به‌تازگی جو زمین را تحت‌تاثیر قرار داد به پدید آمدن شفق‌های قطبی خیره‌کننده‌ای در مناطق جنوبی،‌ بیش‌تر از حد معمول منجر شده است. این شفق‌های قطبی زیبا با رنگ‌های صورتی، بنفش، سبز و آبی در آسمان مناطقی مانند آلمان، بریتانیا، نیوانگلند و حتی نیویورک مشاهده شدند. چند روز پیش هم تصویر یک شفق قطبی در جنوب مشهد در شبکه‌های اجتماعی پربازدید شد و مورد توجه کاربران قرار گرفت. اما ماجرای مشاهده شفق‌های‌قطبی در آسمان‌ مناطقی غیرمعمول چیست؟
پدیده شفق قطبی معمولاً در عرض‌های نزدیک به دو قطب زمین بر اثر برخورد ذرات باردارِ بادِ خورشیدی و یونیزه شدن مولکول‌های موجود در یون‌سپهر (یونوسفر) زمین به وجود می‌آید. «شان داهل»، کارشناس مرکز پیش‌بینی شرایط آب و هوایی فضا در اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده، می‌گوید: «این پدیده این‌ بار بسیار گسترده ظاهر شد». به گفته وی، این مرکز گزارش‌هایی از مشاهده شفق‌های قطبی تا جنوب نیومکزیکو دریافت کرده که نشان می‌دهد از این حیث «سال شگفت‌انگیزی» را شاهد بوده‌ایم.
هشدار توفان شدید ژئومغناطیسی
در این بین خبرگزاری آسوشیتدپرس ضمن اختصاص مطلبی به این موضوع‌ اعلام کرد که گزارشی فوری از اختلال در برق و شبکه‌های ارتباطی در پی توفان‌های خورشیدی اخیر و به تبع آن پدید‌آمدن شفق‌های قطبی منتشر نشده است. اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا پس از رصد فوران‌ها و انفجارهایی در خورشید طی روزهای اوایل هفته گذشته، چهارشنبه هشدار توفان شدید ژئومغناطیسی صادر کرد. چنین توفانی احتمال ظهور شفق‌های قطبی را که به عنوان شفق‌های شمالی هم شناخته می‌شوند، افزایش می‌دهد و می‌تواند به طور موقت باعث اختلال در سیگنال‌های رادیویی و شبکه‌های برق شود. 
اسرار توفان‌های ژئومغناطیسی 
خورشید علاوه بر نور و گرما، انرژی و ذرات باردار معروف به باد خورشیدی را به زمین می‌فرستد. اما گاهی این باد خورشیدی تبدیل به یک توفان می‌شود. جو خارجی خورشید گاهی «فوران‌های عظیمی از انرژی» را رقم می‌زند که به اصطلاح به آن «خروج جرم از تاج خورشیدی» می‌گویند. طبق گزارش اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده، این فوران‌ها باعث ایجاد توفان‌های خورشیدی، یا همان توفان‌های ژئومغناطیسی می‌شوند. این توفان‌ها زمانی که به میدان مغناطیسی زمین برخورد می‌کنند، باعث ایجاد شفق‌های قطبی می‌شوند که اغلب به صورت نورهای زیبا و خیره‌کننده‌ای در آسمان به چشم می‌آیند. میدان مغناطیسی زمین، از ما در برابر بخش عمده‌ای از این ذرات محافظت می‌کند، اما برخی از ذرات می‌توانند در امتداد خطوط میدان مغناطیسی به سمت قطب‌های شمال و جنوب حرکت کرده و وارد جو زمین شوند. هنگامی که این ذرات با گازهای موجود در جو زمین برخورد می‌کنند، نور تولید می‌شود؛ نیتروژن نورهای آبی و بنفش و اکسیژن نورهای سبز و قرمز ایجاد می‌کند.
چرا توفان‌های خورشیدی زیاد شده اند؟
به گفته‌ اخترشناسان، فعالیت خورشیدی در یک چرخه ۱۱ ساله افزایش و کاهش می‌یابد. به نظر می‌رسد خورشید اکنون در نزدیکی نقطه اوج این چرخه که به عنوان «خورشید حداکثری» شناخته می‌شود، قرار دارد. خورشید ماه مه گذشته بزرگ ترین فوران خود را طی تقریباً دو دهه اخیر را رقم زد. این رویداد چند روز پس از آن به وقوع پیوست که توفان‌های شدید خورشیدی جو زمین را به شدت تحت تاثیر قرار داد و سبب ظهور شفق‌های قطبی در مکان‌هایی غیرمعمول در سراسر نیمکره شمالی شد.
شفق قطبی در جنوب مشهد
به تازگی تصویری در شبکه‌های اجتماهی از یک شفق قطبی در مشهد هم پربازدید شده است. «آزاد کریمی»، عکاس آسمان شب با انتشار این عکس نوشت: «ساعت چهار صبح جمعه ۲۰ مهر در ۱۲۰ کیلومتری جنوب مشهد، برای چهارمین بار شفق قطبی در آسمان ایران ثبت شده است.»