بهار ۱۴۰۴ بار دیگر خراسان بزرگ را به قلب تپنده‌ حضور مردم از سراسر ایران بدل کرد؛ بهاری که با عطر زیارت و شکوه تاریخ در هم آمیخت. میلیون‌ها زائر از سراسر کشور و برخی کشورهای دیگر، برای آغاز سال نو راهی مشهد شدند تا دل‌های خود را در صحن و سرای بارگاه منور امام رضا (ع) آرام کنند. در کنار این زیارت روح‌نواز، اما جلوه‌ای دیگر از سفر هم شکل گرفت؛ جایی که تاریخ، فرهنگ و هویت خراسان رضوی در قالب موزه‌ها، آرامگاه‌ها و اماکن تاریخی به گرمی از زائران استقبال کرد. بر اساس گزارش رسمی اداره کل میراث فرهنگی استان، امسال بیش از ۲۱۶ هزار نفر از بناهای تاریخی و موزه‌های خراسان رضوی بازدید کرده‌اند؛ آماری که از رشد علاقه‌مندی به شناخت عمیق‌تر از میراث فرهنگی خطه خراسان حکایت دارد. در کنار زیارت، سفر به دل تاریخ نیز برای زائران حرم رضوی به تجربه‌ای تازه و پر معنا بدل شد. در ادامه به بررسی آمار بازدیدها از این
 مجموعه ها خواهیم پرداخت.



طبق آمار رسمی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، در نوروز امسال 216 هزار و 650 نفر از موزه‌ها و بناهای تاریخی این استان بازدید کرده‌اند. این رقم در مقایسه با 201 هزار و 950 نفر در نوروز سال گذشته، رشدی معادل با 7.2 درصد را ثبت کرده است. این رشد در شرایطی اتفاق افتاده که وضعیت اقتصادی و هزینه‌های سفر همچنان چالش‌برانگیز است، اما به‌نظر می‌رسد مدیریت بهتر اماکن، اطلاع‌رسانی مؤثرتر توانسته‌ این روند افزایشی را رقم بزند. نکته‌ جالب دیگر، نه فقط در افزایش عددی بازدیدها، بلکه در تغییر سلیقه‌ گردشگران نهفته است؛ جایی که موزه‌هایی همچون «موزه کلات» با جهشی خیره‌کننده در صدر فهرست بیشترین رشد درصدی قرار گرفته‌است. 
پربازدید ترین اماکن تاریخی و فرهنگی استان
به گزارش «خراسان رضوی»، مطابق آمار، آرامگاه فردوسی در صدر فهرست پربازدیدترین اماکن قرار دارد. در نوروز 1404، این مکان با 92 هزار و 391 بازدیدکننده، نسبت به 91 هزار و 699 نفر در نوروز 1403، شاهد رشد اندک اما ثابت بوده است. آرامگاه خیام نیز با 45 هزار و 904 بازدیدکننده در سال 1404 نسبت به 42 هزار و 878 نفر در سال گذشته، رشد 7 درصدی را ثبت کرده است. این آمار نشان‌دهنده جذابیت پایدار آثار مرتبط با مشاهیر ادبی ایران برای گردشگران داخلی و خارجی است.
اماکنی با بیشترین افزایش و سیر صعودی در بازدیدها
نکته قابل تامل این است که موزه بزرگ کلات عملکرد حائز اهمیتی داشته و با 6 هزار و 128 بازدیدکننده نسبت به 3 هزار و 555 نفر در نوروز گذشته، رشد 72 درصدی را تجربه کرده که یکی از بیشترین رشدها در بین بازدیدها از اماکن تاریخی استان محسوب می‌شود. پس از آن موزه بندیان درگز با رشد 65 درصدی از 660 نفر به هزار و 93 نفر بازدید کننده، موزه مردم شناسی و باستان شناسی گناباد با رشد 43 درصدی، موزه بزرگ خراسان با رشد 31 درصدی، موزه باستان شناسی نیشابور با رشد 29 درصدی و آرامگاه عطار با رشد 24 درصدی بیشترین میزان رشد را به خود اختصاص داده اند.
اماکنی با سیر نزولی در بازدیدها
با وجود رشد کلی، برخی اماکن و موزه‌ها با کاهش بازدیدکننده مواجه بوده‌اند که در صدر آن ها موزه مردم‌شناسی خواف است که از 856 نفر به 6 نفر بازدیدکننده رسیده که کاهشی معادل 99 درصد را نشان می‌دهد. همچنین موزه تربت جام از جمله این اماکن است که با کاهش 68 درصدی رتبه دوم در روند کاهشی را به خود اختصاص داده است طوری که در نوروز 1404 تنها 30 بازدید کننده داشته است درحالی که این رقم در نوروز 1403 تعداد 94 بازدید کننده را به خود اختصاص داده بود؛ یعنی حدود 3 برابر کاهش. موزه مردم شناسی قوچان نیز با کاهش 61 درصدی از 57 نفر به 22 نفر بازدید کننده رسید. پس از آن به ترتیب موزه مردم شناسی فریمان با کاهش 56 درصدی، موزه تربت حیدریه با کاهش 18 درصدی، خانه موزه قرایی با کاهش 12 درصدی، برج رادکان با کاهش 5 درصدی و مدرسه غیاثیه خرگرد با کاهش 1درصدی، از دیگر مراکزی هستند که با سیر نزولی در میزان بازدیدکنندگان مواجه شدند و کمترین بازدید ها را به خود اختصاص دادند. 
​​​​​​​