مقاومت عقلانی، میراث دیپلمات انقلابی

امیرعبداللهیان را باید تجلی فهم این گزاره کلیدی دانست که سیاست خارجی تداوم سیاست داخلی است و هم او در هیئت یک دیپلمات انقلابی ولی عملگرا، توانست بین این دو ساحت پل بزند

نویسنده: کامیار

مترجم:

​​​​​​​

چیزی که برخی «انقلابی‌گری عملگرایانه» نامیده‌اند، در دوره حسین امیرعبداللهیان به پختگی و بلوغ رسید و در شخصیت او بروز و ظهور کرد. امیرعبداللهیان را باید تجلی فهم این گزاره کلیدی دانست که سیاست خارجی تداوم سیاست داخلی است و هم او، در هیئت یک دیپلمات انقلابی ولی عملگرا، توانست بین این دو ساحت پل بزند و سیاست خارجی خود را با چالش کمتری از اسلافش پیش ببرد. مناسبات دوستانه و البته شرافتمندانه او با قریب به اتفاق کسانی که منتقد سیاست خارجی‌اش بودند، مانع این شد که مقابلش زبان طعن و تمسخر بگشایند و امیرعبداللهیان نیز این را نیک می‌دانست که خط قرمز دیپلماسی، وارد کردن سیاست خارجی به حواشی سیاست داخلی است. سیاست همسایگی در دوره تصدی او به بلوغ رسید و نگاه به شرق، در صدارت او از شعار عملیاتی شد.امیرعبداللهیان که با جریان "مقاومت" در منطقه ارتباط دیرینه داشت بلافاصله پیوندهای میان نیروهای مقاومت را در منطقه مستحکم کرد و در هماهنگی با بزرگانی مثل سردار شهید قاسم سلیمانی، بین تدابیر دیپلماتیک و اقتضائات میدان، پلی مطمئنی برقرار کرد. عبارت مشهوری از امیرعبداللهیان نقل است که در ملاقات با مقامات و هیئت های اروپایی خاطرنشان کرده است: «شما باید از جمهوری اسلامی و قاسم سلیمانی تشکر کنید زیرا سلیمانی به صلح و امنیت جهانی کمک کرده است. اگر جمهوری اسلامی نبود ایستگاه‌های مترو و مراکز تجمع شما در بروکسل و لندن و پاریس امنیت نداشت.» او به اعتبار آن که دودهه در کانون تحولات جاری در منطقه،‌حضور فعال داشت به یکی از مهم ترین و پرنفوذترین چهره های دیپلماتیک ایران تبدیل شد که اولویت اصلی اش ایجاد توازن در مناسبات قدرت های منطقه و نیز تقویت نقش آفرینی جبهه مقاومت در این حوزه جغرافیایی بود.نورنیوز نوشت:فعالیت دیپلماتیک امیرعبداللهیان البته منحصر به منطقه خاصی نبود. او به عنوان وزیر خارجه دولت سیزدهم، علاوه بر پیگیری سیاست "همسایگی"، پرونده مذاکرات ایران و کشورهای غربی را نیز با رویکرد مهار زیاد طلبی های آنها دنبال می کرد. برگزاری چندین دور مذاکرات دو و چندجانبه با قدرت های غربی،‌ رفتار سیاسی او را به عنوان دیپلماتی که همواره در چارچوب عزت و حکمت و مصلحت، به مذاکره، نظر مثبت دارد معرفی می کرد. او در این مسیر،‌نه از مذاکره آشکار غفلت می کرد و نه از ظرفیت مؤثر رایزنی ها و مذاکرات خصوصی غافل بود. تقریبا تمام واسطه گری ها و میانجی گری های سیاسی را با روی گشاده خوشامد می گفت و به تمام آن ها به چشم راه های محتمل برای تأمین منافع ایران می نگریست.علاوه بر این،‌ او به خوبی می دانست که نهادها و نشست های بین المللی، محمل بسیار مفیدی برای روشنگری ذهن جهانیان است. با این هدف، از ظرفیت نهادهایی مثل سازمان ملل، سازمان کشورهای غیرمتعهد، سازمان کنفرانس کشورهای اسلامی به خوبی و به دفعات بهره می برد. انعقاد پیمان نامه ها و قراردادهای سیاسی و اقتصادی منطقه ای عمدتا با تدبیر و هدایت یا همکاری و هم افزایی او به سرانجام رسید.  وزارت خارجه در دوره فعالیت او به نهادی مؤثر و تعیین کننده در حل مشکلات اجتماعی مردم نیز مبدل شد چنانکه در ماجرای واردات واکسن های کرونا این وزارت خارجه بود که با فعالیت مضاعف، نیاز کشور به این اقلام دارویی را در زمانی کوتاه برطرف کرد. آزادسازی بخش هایی از اموال بلوک شده ایران در جریان تحریم های ظالمانه هم با مذاکرات و رایزنی های فشرده وزارت خارجه در دوره او صورت گرفت.
 حمایت همه‌جانبه از فلسطین
با این حال، به نظر می‌رسد که مهم‌ترین اقدام شهید امیرعبداللهیان در سمت وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در مواجهه با جنگ سال ۲۰۲۳ غزه و در مقابل حملات رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین رقم خورد. او تحرک سیاست خارجی ایران را در این موضوع به نحو بالایی افزایش داد و در این راستا رایزنی‌ها، مصاحبه‌ها، تماس‌های تلفنی، درخواست‌ها برای برگزاری نشست‌های اضطراری در سازمان‌ها و نهادهای مرتبط از جمله سازمان همکاری اسلامی، مجمع عمومی و ... و شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی و منطقه‌ای را در دستور کار قرار داد.خلاصه آنکه شهید حسین امیرعبداللهیان در دولت سیزدهم سعی کرد تا سیاست خارجی ایران را به سمت چندجانبه‌گرایی در سایه استفاده از تمامی ظرفیت‌های سیاست خارجی سوق دهد. در این راه او به واسطه روابط گرم با شهید سلیمانی و ادراک لازم از نقش محور مقاومت از یک سو و درک چندجانبه‌گرایی در سیاست خارجی و توجه به قدرت‌های نوظهور همچون چین و روسیه، تحرک سیاست خارجی ایران را در چارچوب سیاست همسایگی افزایش داد.
10 صفحه اول