با توجه به شرایط جنگی کشور، آگاهی مردم در مواجهه با شرایط بحرانی می تواند بسیار کمک کننده باشد. اطلاع از اصول پدافند غیرعامل و حفظ خونسردی نه تنها در حفظ سلامتی شهروندان در شرایط حساس موثر است بلکه باعث کاهش خسارت های حاصل از تهدیدات مختلف می شود. اتفاقات روز یک شنبه در مشهد نشان داد که امکان مواجهه با شرایط بحرانی در استان خراسان رضوی هم وجود دارد و بر همین اساس بسیار مهم است که مردم اطلاع و آگاهی لازم را برای مواجهه با چنین شرایطی داشته باشند. 


​​​​​​​

پدافند غیرعامل یعنی دفاع در مقابل تهدیدات انسانی یا طبیعی بدون درگیری مستقیم، اقدامات دفاع غیرعامل در ابعاد گوناگون در جهت مقابله با تهاجمات دشمن (نظامی و غیرنظامی)، بلایای طبیعی و انسان‌ساخت و تقلیل خسارت های ناشی از حملات نظامی دشمن چون حملات هوایی، زمینی، دریایی و غیرنظامی چون حملات سایبری، جنگ نرم و بلاهای طبیعی مانند توفان، سیل، زلزله و... غیرطبیعی چون سرقت و... موضوعی بنیادی است که وسعت و گستره آن، تمامی زیرساخت‌های کلیدی، مراکز حیاتی، حساس و مهم نظامی و غیرنظامی کشور چون پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، بنادر، فرودگاه‌ها، مجتمع‌های بزرگ صنعتی، مراکز بهداشتی و درمانی، قرارگاه ‌ها و مراکز عمده فرماندهی نظامی و هدایت و تصمیم‌گیری‌های سیاسی، مراکز اصلی مخابراتی و ارتباطی، پل‌های استراتژیک، صنایع نظامی، پایگاه‌های هوایی، سایت‌های موشکی، مراکز و ایستگاه‌های رادیویی، تلویزیون، انبارهای عمده مواد غذایی و دارویی، مراکز جمعیتی و قرارگاه‌های تاکتیکی، مقرهای عمده آماری و پشتیبانی و ... را در بر می‌گیرد. تجارب جنگ ها در طول تاریخ نشان می دهد که کشور مهاجم برای درهم شکستن اراده ملت و توان سیاسی، اقتصادی، نظامی و مدیریتی کشور مورد تهاجم با اتخاذ استراتژی انهدام مرکز ثقل، توجه خود را صرف بمباران و انهدام مراکز حیاتی، حساس و مهم می‌کند و حتی بیش از آمادگی نیروهای امنیتی و امدادرسان؛ آگاهی مردم می تواند در مواجهه با این تهدیدات موثر واقع شود.
در شرایط امروز که کشور به صورت کامل در شرایط جنگی قرار دارد، مردم می توانند در ابعاد مختلفی به کاهش تهدیدات حاصل از این شرایط کمک کنند. راهبرد کمک های مردمی می تواند در دو بخش کلی به شدت موثر واقع شود: اولین بخش کمک های اطلاعاتی و امنیتی مردمی در رصد و شناسایی عوامل نفوذی دشمن در داخل کشور است و دومین بخش هم در آمادگی و کسب آگاهی در جهت مواجهه با تهدیداتی که در شرایط بحرانی ایجاد می شوند.
کمک های اطلاعاتی و امنیتی مردمی
اولین شکلی که مردم می توانند در این باره به نیروهای امنیتی کمک کنند؛ اعلام موارد مشکوکی است که در محل زندگی خود با آن مواجه می شوند. با توجه به رویکرد دشمن در کشاندن صحنه جنگ به داخل شهرها و تحمیل خسارت به زیرساخت های شهری و غیرنظامیان به وسیله عوامل نفوذی و عملیات های خرابکاری، مردم می توانند در صورت مشاهده خودروهای مشکوک (به عنوان مثال تردد با شماره پلاک های غیرمحلی) مخصوصا وانت ها و کامیونت های پوشش دار مراتب را به سازمان های امنیتی مثل وزارت اطلاعات (شماره تماس 113) و سازمان اطلاعات سپاه (شماره تماس 114) اطلاع دهند. 
نکته مهم دیگری که در این زمینه باید مورد توجه شهروندان باشد این است که از تصویربرداری و به اشتراک گذاری اطلاعات مختلف درباره فعالیت های پدافند یا آدرس اتفاقاتی که امکان وقوع آن ها وجود دارد به شدت خودداری کنند. در شرایط خطیر این روزها به ظاهر بی اهمیت ترین و کوچک ترین اطلاعات می تواند تکمیل کننده پازل اطلاعاتی دشمن باشد و به دشمن در تحمیل تلفات و خسارات کمک کند. البته توجه داشته باشید که این نکته صرفا محدود به فضای مجازی نیست و شهروندان باید با آگاهی حتی از به اشتراک گذاشتن اطلاعات اضافه و غیرضروری در مواجهه روزمره با افرادی ناشناس هم خودداری کنند. همچنین بسیار مهم است که از انتشار اخباری که صحت آن از مراجع رسمی تایید نشده است جدا خودداری کنند زیرا یکی از راهبردهای دشمن ایجاد رعب و وحشت میان شهروندان است و اثرات شایعات و اخبار نادرست با تکذیب هایی که بعدا صورت می گیرد از بین نمی رود و آن شایعه یا خبر نادرست در لحظه اثر خود را بر روان مردم عادی و مخصوصا زنان و کودکان می گذارد.
آمادگی و کسب آگاهی برای مواجهه با تهدیدات در شرایط بحرانی
با توجه به بالارفتن امکان مواجهه با تهدیدات، آگاهی شهروندان و کسب آمادگی برای مواجهه با چنین شرایطی می تواند به شدت از افزایش تلفات و خسارات جلوگیری کند. بنابر اعلام معاونت آموزش و پژوهش جمعیت هلال احمر استان به خبرنگار «خراسان رضوی»، شهروندان در هنگام شنیدن صدای پدافند هوایی باید نکاتی را مدنظر قرار دهند تا از آسیب دیدن خود و عزیزانشان جلوگیری کنند. این موارد عبارت اند از:
پنجره ها را ببندید و پرده ها را بکشید تا از ورود ترکش، دود یا موج انفجار به داخل خانه جلوگیری کنید.
به بالکن، پشت بام یا پنجره نزدیک نشوید؛ این نقاط در معرض بیشترین خطر قرار دارند.
از آسانسور استفاده نکنید؛ امکان دارد در اثر لرزش یا قطع برق در آن گیر بیفتید.
وسایل سنگین داخل قفسه ها و کمدها را جابه جا کنید تا در صورت لرزش یا انفجار روی کسی نیفتد.
از شیشه های بزرگ و آینه ها فاصله بگیرید چون ممکن است موج انفجار باعث شکستن آن ها شود.
فیلم برداری نکنید؛ این کار باعث به هم خوردن تمرکز شما و اختلال در واکنش سریع شما می‌شود.
در مواقع مواجهه با بحران از تماس های غیرضروری جدا خودداری کنید و شبکه را برای تماس های اورژانسی باز نگه دارید.
اقدامات ایمنی در مواجهه با شرایط بحرانی
آتشپاد حمیدرضا کافی‌نیا مدیرعامل سازمان آتش نشانی مشهد نیز درباره اقدامات ایمنی در مواجهه با شرایط بحرانی در گفت و گو با «خراسان رضوی» اظهار می کند: اگر هنگام حمله هوایی در خودرو هستید تا حد امکان پیاده نشوید، خودرو را به کنار معبر ببرید و اگر در ترافیک گیر افتادید قفل درها را باز بگذارید تا در صورت ضرورت بتوانید خارج شوید. زیر پله ها، تابلوهای تبلیغاتی، درختان بزرگ، ساختمان‌های نیمه کاره، کنار پمپ بنزین، مخازن سوخت، تیرهای برق فشار قوی و در کنار دیوارهای قدیمی و بلند توقف نکنید. همچنین در شرایط جنگی باید برای قطع اینترنت نیز آمادگی داشته باشید به عنوان مثال یک نقشه کاغذی از شهر در کیف بگذارید، آدرس خانه، شماره تماس‌ها و اطلاعات هویتی را روی کاغذ بنویسید و همراه داشته باشید و با خانواده هماهنگ کنید که در شرایط بحرانی از چه مسیری به منزل برمی گردید. کافی نیا تصریح می کند: در صورت شنیدن صدای انفجار، به ساختمان های امن مثل مسجد پناه ببرید، درصورت لزوم از ظرفیت های پناهگاه های معرفی شده استفاده کنید و اگر سرپناهی در دسترس نبود پشت مانع بتنی یا داخل گودال بنشینید و سر و گردن خود را با دست‌هایتان محافظت کنید و از نگهداری  وحمل بنزین و سایر مواد قابل اشتعال در محل زندگی وکار خودداری فرمایید.
سیدعلی منیری مدیرعامل هلال احمر استان نیز در گفت و گو با «خراسان رضوی» با اشاره به برگزاری دوره های آموزشی هلال احمر در بستر مجازی می گوید: دوره های مختلفی در سایت جمعیت هلال احمر به نشانی lean.Khadem.ir موجود است.  همچنین مردم می توانند از طریق برنامه بادصبا هم از این آموزش ها و اطلاعات بهره مند شوند، در این برنامه هم یک قسمت هلال احمر دارد که این موارد آن جا ارائه شده است.
شایان ذکر است شهروندان باید توجه داشته باشند که مهم ترین و اصلی ترین نکته در مواجهه با تهدیدات این چنینی حفظ آرامش و خونسردی است و دستپاچگی و رفتارهای هیجانی صرفا نه تنها باعث آسیب به خود فرد می شود، بلکه با اختلال در کار گروه های امدادرسان موجب افزایش تلفات و خسارات به دیگران نیز خواهد شد.