دکتر بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در گفت وگو با خراسان از جایگاه رفیع فناوری پزشکی هسته‌ای و رادیوداروهای ایرانی می گوید و تاکید می کند، آینده این فناوری در کشور روشن است، در حال حاضر محصولات رادیوداروی ایرانی به 15 کشور صادر می شود و جایگاه رادیوداروهای ایرانی در میان کشورهای برتر جهان است.

در جمع 5 کشور برتر جهان
اما جالب و خبر خوشی است وقتی بهروز کمالوندی از جایگاه جهانی ایران در رادیوداروها می گوید؛ این جاست که هر شنونده ایرانی و ایران دوست در خود احساس غرور می کند. کمالوندی می گوید: ایران در حوزه رادیوداروها از نظر تعداد داروهای تولیدی با استانداردها و کیفیت بالا در شمار پنج کشور نخست دنیاست.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در این باره می گوید: رادیوداروهای ایرانی به ویژه در درمان سرطان دارای ویژگی ها و استانداردهای سطح بالای جهانی است که بر ارزش جایگاه جهانی ایران در این حوزه افزوده است.
3 عرصه رادیوداروها
کمالوندی با اشاره به عرصه های تولید رادیوداروها می گوید: رادیوداروها اساسا در سه حوزه تشخیص ، درمان و تسکین بیماری ها هستند. در حوزه تسکین، برای نمونه در بیماری هایی همچون سرطان استخوان که بیمار متحمل دردهای شدید است، از رادیوداروها در جهت تسکین درد استفاده می شود.
رشد 250 برابری مراکز پزشکی هسته ای ایران
جالب است بدانیم، مراکز پزشکی هسته ای در کشور، طی 30 سال اخیر با رشدی 250 برابری همراه شده است. آمارهای رسمی در این زمینه می گوید که تعداد مراکز پزشکی هسته‌ای ایران از یک مرکز در سال 1368 به حدود 250 مرکز در سال 1403 رسیده است. محمد قنادی، معاون برنامه‌ریزی هسته‌ای سازمان انرژی اتمی، تأکید کرده است که این مراکز در تمام 30 استان کشور فعالیت می‌کنند و به‌تدریج بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود، این رشد 250برابری در طول سه دهه، نشان‌دهنده توجه ویژه کشور به توسعه این حوزه حیاتی است. خبرگزاری تسنیم، روز گذشته در این زمینه نوشت: بر اساس گزارش‌های بین‌المللی به‌طور مثال( THE JOURNAL OF NUCLEAR MEDICINE)، از 117 مرکز پزشکی هسته‌ای بررسی‌شده در گزارش، 51 مرکز (43.6 درصد) متعلق به بخش دولتی و 66 مرکز (56.4 درصد) متعلق به بخش خصوصی است، همچنین، 80 مرکز (68.4 درصد) در بیمارستان‌ها و 37 مرکز (31.6 درصد) به‌صورت مراکز مستقل فعالیت می‌کنند. در زمان حاضر 164 دستگاه گاماکمرا در سراسر کشور نصب شده که 85 دستگاه (51.8 درصد) متعلق به بخش خصوصی و 79 دستگاه (48.8 درصد) متعلق به بخش دولتی است.
خودکفایی در تولید رادیوداروها
اساسا پزشکی هسته‌ای یکی از مهم‌ترین و پررونق‌ترین شاخه‌های صنعت هسته‌ای ایران محسوب می‌شود که نقش کلیدی در سلامت عمومی و اقتصاد کشور ایفا می‌کند. به‌خلاف تصور عمومی، صنعت هسته‌ای فقط به حوزه انرژی محدود نیست و حوزه‌ پزشکی نیز یکی از مهم‌ترین عرصه‌های نقش‌آفرینی صنعت هسته‌ای است.
حال، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای ایران در حوزه پزشکی هسته‌ای، دستیابی به خودکفایی در تولید رادیوداروهاست، در زمان حاضر بیش از 70 نوع رادیودارو داخل کشور تولید می‌شود که در 230 مرکز درمانی توزیع می‌شود. این تولیدات نه‌تنها نیازهای داخلی کشور را تأمین می‌کند، بلکه امکان صادرات به سایر کشورها را نیز فراهم کرده است. پروژه تولید و توسعه رادیوداروهای ایران (تترا) که در اواخر سال 1397 راه‌اندازی شد، نقش کلیدی در این موفقیت داشته است. این مرکز با استفاده از استاندارد GMP (Good Manufacturing Practice) در فضای 37 هزار مترمکعب و 9 طبقه ساخته شده و با بودجه 63 میلیون دلاری به بهره‌برداری رسیده است. ایران همچنین در زمینه تولید ژنراتورهای رادیودارو پیشرفت چشمگیری داشته است. در دهه 60، کشور تنها 20 تا 30 ژنراتور تولید می‌کرد، اما اکنون 360 ژنراتور (مولدهای تولید رادیودارو) تولید می‌کند که نشان‌دهنده رشد بیش از 20برابری است. این ژنراتورها جزو محصولات راهبردی محسوب می‌شوند که تنها پنج کشور در جهان توانایی تولید و صادرات آن‌ها را دارند.
بازار جهانی رادیوداروها یکی از پردرآمدترین بخش‌های صنعت دارویی محسوب می‌شود. بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، ارزش این بازار در سال 2024 به 6.8 میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2034 با نرخ رشد سالانه 7.57 درصد به 14.11 میلیارد دلار برسد. گزارش دیگری نشان می‌دهد که این بازار از 5.8 میلیارد دلار در سال 2024 با نرخ رشد 4.9 درصد به 8.9 میلیارد دلار در سال 2033 خواهد رسید. منطقه آسیا ـ اقیانوسیه سریع‌ترین رشد را در این بازار تجربه می‌کند که فرصت طلایی برای ایران محسوب می‌شود. آمریکای شمالی با 43.95 درصد سهم در سال 2024، بزرگ‌ترین بازار رادیوداروها محسوب می‌شود اما نگاهی به سهم ایران از بازارهای جهانی؛ ایران در زمان حاضر به‌عنوان یکی از سه کشور برتر جهان در تولید رادیوداروها شناخته می‌شود. کشور ما سهم 12.5درصدی از بازار جهانی آب سنگین را در اختیار دارد که نشان‌دهنده قدرت فناوری هسته‌ای ایران است. صادرات رادیوداروها به 15 کشور جهان در سال 2024 درآمد تقریبی 70 میلیون دلاری برای کشور ایجاد کرده است.