اگر پایتخت، نماد و نماینده ای از تمامی شهرهای کشور باشد، یک پژوهش جدید می گوید، 75 درصد ساختمان های آن مقاومت لازم در برابر زلزله را ندارند و آسیب پذیرند. این یعنی فرهنگ و ضوابط ساخت و ساز که در کل کشور، شکل و شرایطی شبیه پایتخت دارند، احتمالا دارای سازه ها و ساختمانی هایی به میزان و اندازه ایمنی پایتخت است. در این باره اکبر واثقی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی چنین می گوید:  بر اساس بررسی‌ها، حدود ۲۰ درصد ساختمان‌های تهران از نوع سنتی آجری هستند و آسیب‌پذیری بسیار بالایی در برابر زلزله دارند. همچنین، حدود ۵۰ درصد از ساختمان‌ها دارای قاب خمشی بتنی و آسیب‌پذیری بالا هستند. علاوه بر آن ساختمان‌های فولادی متداول با اتصالات ضعیف حدود ۶ درصد از ساختمان‌ها را تشکیل می‌دهند و تنها ۳ درصد از سازه‌های فولادی ویژه محسوب می‌شوند که مقاومت بهتری دارند. ساختمان‌های دارای سیستم دوگانه نیز تنها ۷ تا ۸ درصد از ساختمان‌ها را تشکیل می‌دهند. بنابراین، درمجموع حدود ۷۵ درصد از ساختمان‌های تهران در برابر زلزله آسیب‌پذیری بالا یا بسیار بالا دارند.

کلان شهرها هم شبیه پایتخت
این پژوهشگر عمران می گوید: این آمار برای سایر کلان‎شهرهای کشور نیز کم‌وبیش مشابه است. عدم رعایت اصول مهندسی زلزله، نقایص اجرایی، استفاده از مصالح نامرغوب و بافت‌های قدیمی و آسیب‌پذیر از دلایل اصلی آسیب‌پذیری ساختمان‌ها در کشور به شمار می‌روند.
مقاوم سازی فقط 30 درصد سازه ها
با این آمار و ارقام یک پرسش مطرح است که مگر قانون و قاعده و ضابطه ای برای ایمنی ساختمان وجود ندارد که نتیجه عمران بنا در کشور به چنین وضعیتی مبتلا شده است؟
در پاسخ به این پژوهش مراجعه می کنیم: «از سال ۱۳۸۰ که دستورالعمل به‌سازی لرزه‌ای تدوین شد، حدود ۳۰ درصد از مدارس و ساختمان‌های اداری آسیب‌پذیر کشور مقاوم‌سازی شده‌اند، اما بخش عمده ساختمان‌های مسکونی خصوصی تاکنون مقاوم‌سازی نشده‌اند. یکی از دلایل عملکرد ناموفق این برنامه، تداخل روش‌های مقاوم‌سازی مانند نصب دیوار برشی یا بادبند با کاربری ساختمان است؛ به‌ویژه در ساختمان‌های مسکونی که تخلیه آن‌ها دشوار است.
نتایج نگران کننده یک مطالعه دیگر
در همین حال، نتایج یک مطالعه دیگر درخصوص  لرزه‌خیزی شهرهای تهران، کرج و قزوین نیز به شدت نگران کننده است. ابراهیم حق‌شناس، مجری طرح جامع مطالعات لرزه‌خیزی و ریزپهنه‌بندی ژئوتکنیک لرزه‌ای می گوید: «در برخی نقاط، فرکانس طبیعی زمین با دوره نوسان ساختمان‌های بلند و حتی نیمه‌بلند هم‌پوشانی دارد؛ پدیده‌ای که می‌تواند در صورت وقوع زلزله، نوسانات را تشدید کند و خطر تخریب سازه‌ها را افزایش دهد. این یافته‌ها، زنگ خطری جدی را برای ایمنی ساختمان‌های ۷ تا ۱۰ طبقه و بالاتر، به‌ویژه در تهران و کرج به صدا درآورده است.»
3 میلیون از 23 میلیون واحد
​​​​​​​جست وجو درباره میزان واحدهای مقاوم سازی شده، نشان می‎دهد، اگرچه روند مقاوم سازی ها در واحدهای روستایی تا حدودی در یک روند منطقی پیش رفته اما در بخش شهری چنین دستاوردی نداشته ایم. وزیر راه و شهرسازی دوازدهم در سال 96 آمار عجیبی را ارائه کرده و گفته است: ۲۷ میلیون واحد مسکونی در کشور داریم و تنها ۳ میلیون واحد مسکونی مقاوم سازی شده در برابر زلزله در ایران داریم.
دکتر علی بیت الهی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز پیشتر اعلام کرد که از حدود ۲۳ میلیون واحد مسکونی در سطح کشور نزدیک به ۱۰ میلیون، یعنی حدود ۴۵ تا ۴۷ درصد ساختمان ها بنایی هستند که اسکلت ندارند. پس کمتر از نصف واحدهای مسکونی ما از نظر اسکلت ساختمان در برابر مخاطره ای چون زلزله مقاوم نیستند. البته این طور نیست که تمام ساختمان های دارای اسکلت هم مقاوم باشند.
 تجربه جهان؛ الزام مقاوم سازی در ژاپن
ژاپن از جمله کشورهای زلزله خیر جهان است که به نظر رفتار و عملکرد این کشور درحوزه مقاوم سازی ساختمان و نظارت بر این امر، می تواند یک الگوی کامل برای سایر کشورها باشد. طبق گفته اکبر واثقی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، ژاپن بعد از زلزله ۱۹۹۵، مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله را اجباری کرد و برای این منظور دولت مشوق‌هایی مانند یارانه ۵۰ درصدی، وام بلندمدت و معافیت مالیاتی برای مالکان را در نظر گرفت.وی ادامه داد: مهم‌ترین عامل موفقیت ژاپن، توسعه روش‌هایی بود که بتوان بدون قطع کاربری ساختمان عملیات مقاوم‌سازی را انجام داد. نتیجه این اقدامات، کاهش ۸۰ درصدی تلفات و خسارات پس از اجرای برنامه مقاوم‌سازی نسبت به زلزله کوبه بوده است. او تاکید می کند: در ایران نیز باید به دنبال روش‌هایی مقرون‌به‌صرفه و قابل اجرا در حین بهره‌برداری باشیم، مانند اضافه‌کردن یک طبقه سبک روی ساختمان با عملکرد میراگر جرمی.